نمی دانم اسرافیل یاوریان را می شناسید یا نه؟ حتماً می شناسید. مگر می شود کسی اهل کتاب باشد و پیشکسوت این حوزه را نشناسد؟ بدون شک نام کتاب فروشی یاوریان را بارها و بارها شنیده اید و چه بسا از آن طی سال های پر فراز و نشیب جوانی تان خرید هم کرده اید.
اسرافیل یاوریان نام آشنایی برای فرهیختگان و دوستداران کتاب است. مردی پرتلاش و پر از دغدغه فرهنگ که این روزها هر چه بیشتر در موردش بدانیم غم و اندوه مان را می افزاید و حسرت نداشتن و نبودنش مغز استخوان دوستداران کتاب و کتابخوانی را می سوزاند.
او مردی پیشکسوت در عرصه فرهنگ است که کوتاه مدتی است ما را به عزای خود نشانده است. خط به خط زندگی این اسطوره فرهنگ لبریز از مطالب نابی است که دانستن آن ما را به سوی کتاب ها روانه می کند تا روزهای زنگار گرفته خود را با کتاب رنگ دیگری بخشیم. به راستی او کیست و مسیر زندگی اش چگونه بوده که امروزه در همه جا از او به عنوان عاشق و دلسوز فرهنگ و دانایی یاد می شود؟
زندگی نامه اسرافیل یاوریان
اسرافیل یاوریان در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی در شهر اردبیل به دنیا آمد. وی دارای خانواده ای سنتی و مذهبی بود. پدر ایشان حاجی محمد نام داشت که در بین مردم به «حاجی قوجا» معروف بود. پدر بزرگ وی ( کربلایی نصیر) نام داشت که تولیت بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی را برعهده داشت. در آن دوران پدر و پدر بزرگ اسرافیل یاوریان هر دو از بزرگان و آوازه داران شهر متمدن اردبیل به شمار می رفتند.
اسرافیل یاوریان تحصیلات خود تا مقطع سوم دبیرستان را در مدرسه دو زبانه شهر اردبیل با علاقه وافری که به زبان فرانسه داشت گذراند و بعد از آن عازم سربازی شد و پس از گذراندن دوران سربازی در قالب کارمند در ادارات خالصه و آبیاری (وزارت کشاورزی ) مشغول به کار شد.
در تمام سالهایی که مشغول به کار بود اندیشیدن به یک رویا او را همراهی می کرد. رویایی که منشاء آن برگرفته از تربیت و گواه اصالت خانوادگی اش بود. در سال ۱۳۳۹ سرانجام این رویا را به واقعیت تبدیل کرد و با پس اندازهایی که داشت دومین کتاب فروشی را در اردبیل تأسیس نمود و آن را «کتاب فروشی و مطبوعاتی یاوریان» نام نهاد.
کتاب فروشی یاوریان با بیش از نیم قرن سابقه به عنوان قدیمی ترین کتاب فروشی اردبیل هنوز هم کاملاً فعال است. شعبه دوم این کتاب فروشی توسط کوچکترین پسر اسرافیل یاوریان در سال ۱۳۸۰ افتتاح شده است و امروزه پسر ایشان با افتخار راه پدر را دنبال می کند.
پس از ۱۰ سال که از تأسیس کتاب فروشی می گذشت یعنی در سال ۱۳۴۹ ایشان ازدواج نمود و دارای ۴ پسر و یک دختر شد. شغل پدر تأثیر بسیار زیادی بر تربیت و انتخاب مسیر آینده فرزندان داشت. فرزندان اسرافیل یاوریان از همان ابتدا پدر را با دنیای کتاب و حشر و نشر با افراد فرهیخته ای شناختند که کتاب را به عنوان بهترین دوست انتخاب کرده بودند. همین موضوع سبب شد تا ایشان فرزندانی بسیار موفق تربیت نمایند که امروزه هر کدام به نوعی در خدمت جامعه هستند.
الگو گرفتن از اسرافیل یاوریان منحصر در فرزندان نشد و یکی از برادرزاده های ایشان نیز وارد عرصه کتاب شد و با مشاورت ها و مساعدت های فراوان اسرافیل یاوریان (عمو) توانست با تأسیس انتشارات یاوریان در اردبیل به طور اختصاصی با نشر کتب دانشگاهی خدمتی دیگر به دوستداران علم نماید.
اسرافیل یاوریان سالها در عرصه کتاب و کتابخوانی مجاهدت کرد و به گفته مدیر کل فرهنگ و ارشاد اردبیل می توان اسرافیل یاوریان را عاشق و دلسوز فرهنگ و دانایی استان اردبیل نامید که به علاقه و همت والایش در راه خدمت به کتاب و کتابخوانی تبدیل به هویت فرهنگی استان اردبیل شده بود.
اما متأسفانه امروز باید ایشان را با قید «زنده یاد» خطاب کنیم و فقدان این چهره فرهنگی را به خانواده ایشان، اهالی فرهنگ و هنر استان اردبیل، به خصوص ناشران و کتاب فروشان و علاقه‌مندان به کتاب و کتاب خوانی تسلیت بگوییم. در خصوص میزان انس و الفت اسرافیل یاوریان با کتاب ذکر همین نکته کفایت می کند که ایشان عصر روز چهارشنبه ۲۸ آبان ۱۳۹۹ در هفته کتاب و کتابخوانی به دیار حق پیوستند.
سایر فعالیت های اسرافیل یاوریان
اسرافیل یاوریان تنها به کتاب فروشی اکتفا نکرد و در کنار آن به فعالیت های مرتبط با کتاب و فرهنگ سازی پرداختند. ایشان مدیر و تنها کارمند اداره هواشناسی اردبیل در بدو تشکیل آن اداره بودند. وی نمایندگی روزنامه اطلاعات و خبرنگاری این روزنامه را هم بر عهده گرفت که خبر باریدن برف در اردبیل در خرداد ماه از اخبار به جای مانده از ایشان در روزنامه اطلاعات است. همچنین ایشان نمایندگی مجلات مختلفی همچون: ماشین، دانشمند، الکترونیک و مجلات بسیار دیگری را در اردبیل بر عهده داشتند.
علاوه بر این موارد ، نمایندگی انحصاری انتشارات امیرکبیر و انتشارات بسیار دیگری در اردبیل به ایشان اهدا شده بود که در آن دوران تاریخ تمدن ویل دورانت و کتاب های بسیار دیگری توسط ایشان در سرتاسر شهر و استان اردبیل توزیع شد.
همچنین نمایندگی انحصاری کاسیو (دستگاه کپی، ماشین حساب، صندوق و …) در اردبیل که در زمینه نوشت افزار کاربرد دارند از حوزه های فعالیت اسرافیل یاوریان به شمار می آید.
در کنار تمام فعالیت هایی که اسرافیل یاوریان در عرصه فرهنگ و کتاب داشتند، ایشان در سال ۱۳۶۵ به همراه ۱۹ نفر از دوستان علاقه‌مند به کسب و کار، کارخانه آرتا ماشین که دومین کارخانه ریخته گری در ایران به شمار می رفت را تأسیس کردند. در نهایت مدیر عامل کارخانه خیانت کرد و به کانادا گریخت. این موضوع سبب شد تا اسرافیل یاوریان به عنوان رئیس هیئت مدیره انتخاب شود. کارخانه نوپا آرتا ماشین پس از ده سال (۱۳۷۵) با اصرار هیئت مدیره و با وجود مخالفت اسرافیل یاوریان به فروش رفت.
افتخارات
تلاش های اسرافیل یاوریان در عرصه کتاب و کتاب خوانی بسیار مشهود بود و در موارد مختلفی از ایشان تقدیر به عمل آمده است که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کتابفروش برتر سال ۱۳۸۸
اسرافیل یاوریان در سال ۸۸ توسط وزارت فرهنگ و ارشاد به عنوان کتاب فروش برتر انتخاب شدند و لوح و جایزه دریافت نمودند.
- کتابفروش نمونه سال ۱۳۹۷
فعالیت های آقای اسرافیل یاوریان در زمینه کتاب سبب شد که ایشان در سال ۹۷ نیز برای دومین بار به عنوان کتاب فروش نمونه انتخاب شوند و با حضور وزیر فرهنگ از ایشان تقدیر به عمل آید.
موقعیت مکانی کتاب فروشی اسرافیل یاوریان
پس از بیان این همه اطلاعات در خصوص اسرافیل یاوریان و کتاب فروشی قدیمی ایشان شاید دلتان بخواهد از کتاب فروشی معروف یاوریان دیدن نمایید. این کتاب فروشی از نظر موقعیت مکانی دقیقاً در قلب اردبیل و در چهار راه امام و خیابان شهید مدرس شهر اردبیل واقع شده است. کتابفروشی در نزدیکی مراکز مهمی همچون بیمارستان خصوصی آرتا، موزه چینی خانه، پیتزا کاکتوس، اپل تارت ( فروشگاه کنسول بازی)، فروشگاه موبایل عظیمی، نشر برتر و کافه برگ سبز قرار گرفته است.
کتاب فروشی یاوریان همه روزه به جز جمعه ها از ساعت ۷ صبح تا ۹ شب در حال خدمت به فرهیختگان و فرهنگ دیار خود است. موقعیت قرار گیری کتاب فروشی یاوریان به نحوی است که حتی اگر گردشگر و مسافر اردبیل هم باشید، بعد از بازدید از اماکن تاریخی خیابان امام همچون بقعه شیخ صفی الدین و … حتماً به این کتاب فروشی هم به راحتی می توانید سر بزنید و در کنار بازدید از مراکز تاریخی، دومین کتاب فروشی قدیمی اردبیل را هم ببینید.
سخن پایانی
اسرافیل یاوریان پیرمردی است که امروزه بیشتر عکس هایی که از ایشان می بینیم در میان انبوه کتاب هایی است که هر کدامشان برای مخاطب خود هزاران حرف دارد، سیر زندگی اش همچون کتاب هایش پر از نکته های نابی است که باید تمامشان را هایلایت کرد و یا با رنگ قرمز زیرشان خط کشید. نکته هایی که مرور کردنشان در هر برهه ای سبب نشر فرهنگ در میان دوستداران کتاب و کتابخوانی خواهد بود.
اسرافیل یاوریان انسانی بود با اراده ای گسستنی ناپذیر که در روزهای ناخوش و سرد اردبیل سرسختانه به راه خود ادامه داد. تلاش برای شناخت اسرافیل یاوریان و الگو گرفتن از ایشان بدون شک یکی از رموز موفقیت برای تمام افرادی است که کتاب را یکی از گزینه های پیشرفت می دانند. عادت ما همیشه بر این بوده که آدم ها را دیر بشناسیم… کاش کمی زودتر، یعنی آن روزها که در کنارمان بودی سری به چهار راه امام و کتاب فروشی ات می زدیم و از زبان خودت راز پنهان لای کتاب ها را می شنیدم. کاش…
مدارک کسب و کار اسرافیل یاوریان
