استان اردبیل به دلیل کثرت منابع طبیعی و تاریخی که دارد یکی از اولویت های اصلی گردشگران برای سیر و سفر می باشد. در این استان پهناور علاوه بر جاذبه های گردشگری، غذاهای سنتی بسیار خوشمزه و لذیذی نیز طبخ می شود که هر کدامشان به نوعی حکایت از فرهنگ ناب اردبیل دارد. غذاهای سنتی اردبیل با تنوع گوناگون خود برای هر گردشگری گواه مهمان نوازی مردم خونگرم این استان است. اگر مسافر این استان خوش آب و هوا شدید، برخی از لذیذترین غذاهای سنتی آن را حتماً امتحان کنید.
غذاهای سنتی اردبیل
اگر علاقه‌مند به آگاهی از مهم ترین غذاهای سنتی اردبیل دارید با ما همراه شوید تا فهرستی جامع به همراه توضیحات دیگر از غذاهای سنتی اردبیل به دست آورید.
۱- پیچاخ قیمه ( خورش بادام)
یکی از معروف ترین غذاهای سنتی اردبیل که در غالب رستوران های این شهر بخت می شود پیچاخ قیمه یا همان خورش بادام است. این خورشت خوشمزه با اینکه مخصوص استان اردبیل است، ولی در سایر استان های ایران هم طرفداران زیادی دارد. برای تهیه پیچاخ قیمه از گوشت گوسفندی، خلال بادام، پیاز، زعفران، رب گوجه، تخم مرغ و ادویه خورشتی استفاده می شود. سرو این خورشت خوشمزه به همراه برنج مرغوب ایرانی و سبزی و ماست تازه یک وعده غذایی فوق العاده خواهد بود.
۲- باسترما پلو
باسترما پلو با نام عجیبش طعم فوق العاده ای دارد. این غذا اصالتاً برای باکو و شهرستان آستارا است اما به عنوان یکی از غذاهای سنتی اردبیل نیز قابل ذکر است. باسترما واژه ای ترکی است که در ادبیات فارسی معنی پنهان شده می دهد. با توجه به این که به هنگام پخت این غذا مواد آن در درون برنج پنهان می باشد به آن «باسترما پلو» می گویند.
برای تهیه این غذای خوشمزه از برنج، مرغ، سیب زمینی، گردو، زعفران و رب ازگیل، به و آلوچه استفاده می کنند. این غذا معمولاً در قابلمه های کوچک تک نفره درست می شود که این سبک تهیه آن بسیار جالب است.
۳- کشمش پلو
کشمش پلو غذایی ساده و در عین حال پرطرفدار است. مواد اولیه ضروری برای تهیه این غذا که به عنوان یکی از غذاهای سنتی اردبیل شناخته شده برنج، شیر و کشکش مرغوب است. ترکیب شیر و کشمش در این غذا بسیار جالب و خوشمزه بوده و یک غذای سالم است.
۴- آش میوه
یکی از غذاهای سنتی اردبیل که شهرتی زبانزد دارد، آشی خوشمزه به نام «آش میوه» است. همان گونه که از نام این آش پیدا است، برای تهیه آن از انواع مختلف میوه های خشک همچون: برگه زرد آلو، آلبالوی خشک، قیسی، آلوی خورشتی، گوجه برقانی و … استفاده می شود. علاوه بر این میوه ها حبوباتی همچون لوبیا قرمز، نخود، گندم پوست کنده و … نیز در پخت آش استفاده می شود.
در نهایت برای خوشمزه تر و خوش عطر شدن آن از سبزی‌هایی همچون برگ چغندر، جعفری خشک، تره، گشنیز و … نیز استفاده می کنند. در نهایت زمانی که تمام مواد آش پخته شد، به آن پیازداغ و رشته را هم اضافه می کنند. آش میوه آشی ملس است که هواداران بسیار زیادی دارد. هر کس آن را برای اولین بار تجربه کند مطمئناً طعم و بوی آن را فراموش نخواهد کرد.
۵- آش اوماج
آش اوماج که در زبان محلی به آن «اوماج آشی» می گویند یکی از آش های پرطرفدار در فصول سرد سال است. این آش با اینکه یکی از غذاهای سنتی اردبیل محسوب می شود میان تبریزی ها نیز بسیار پرطرفدار است. عدس، تره، مرزه، ریحان، پیاز، رشته، عصاره مرغ مواد آش رشته یا اوماج است.
برای تهیه اوماج مقدار بسیار کمی از آب را بر روی آرد ریخته و آن را هم می زنند تا گلوله های خمیری کوچکی تشکیل شود. بعد آنها را از الک رد می کنند و گلوله های بسیار ریز آن را خشک کرده و درون آش می ریزند. به این گلوله های کوچک خمیری اوماج می گویند که به جای رشته در آش از آن استفاده می شود. وجود اوماج در آش باعث لعاب دار شدن آن می شود.
۶- آش بلغور(یارما آشی)
آش بلغور نیز از دیگر غذاهای سنتی اردبیل است که بسیار مفید می باشد. حجم عمده این غذا را بلغور تشکیل داده و علاوه بر آن برای تهیه این غذا از گوجه فرنگی، لوبیا قرمز، عصاره گوشت، پیاز، زعفران و آبغوره نیز استفاده می شود. آش بلغور را معمولاً در فصل زمستان می پزند. میل نمودن آش بلغور در روزهای سرد سال برای تمام اردبیلی ها بسیار دلچسب است.
۷- آش دوغ (ای ران آشی)
آش دوغ که به عنوان یکی از آش های معروف ایران شناخته شده، یکی از غذاهای سنتی اردبیل به شمار می آید. در دوره همی های خانوادگی، در جشنواره های محلی و … آش دوغ اردبیل یکی از غذاهای ثابت به شمار می رود. برای تهیه آش دوغ از موادی همچون نخود، برنج، سیر، تره، جعفری، شوید، دوغ ترش و رشته استفاده می شود. حجم غالب این آش را دوغ ترش تشکیل می دهد که به سبک خاصی میزان ترشی دوغ را کم می کنند تا طعم خوبی داشته باشد.
۸- خورشت ترشی قرمه
ترشی قرمه که یکی از غذاهای سنتی اردبیل است که بیشتر به عنوان سحری در ماه رمضان پخته می شود. این غذای خوشمزه با موادی همچون پیاز، گوشت گوسفندی، لوبیا چشم بلبلی، آلوچه خشک، زعفران و رب گوجه فرنگی پخته می شود. علت نام گذاری این خورشت به این نام بخاطر ترکیب گوشت و آلو در کنار یک دیگر است. استفاده از آلو علاوه بر خوشمزه بودن آن برای هضم راحت غذا می باشد.
۹- آش شیر
از دیگر غذائی سنتی اردبیل آش شیر است. برای تهیه این آش بی نظیر از شیر و گندم پوست کنده استفاده می شود. آش شیر به سبب وجود مواد مغذی همچون گندم و شیر به عنوان یکی از غذاهای مقوی و مفید شناخته شده است. استفاده از برگ های جعفری تازه برای تزیین آش شیر چهره فوق العاده زیبایی به آن می دهد.
۱۰- یرکوکی خورشتی ( خورشت هویج)
بانوان خوش ذوق اردبیل در تهیه غذاهای خوشمزه و رنگارنگ زبانزد هستند. خورشت هویج که به آن «یرکوکی خورشتی» نیز می گویند یکی از خوشمزه ترین غذاهای سنتی اردبیل است. برای تهیه این خورشت مقوی از هویج، گوشت، روغن، زعفران، پیاز، گوجه فرنگی، آبلیمو یا آبغوره استفاده می شود. هویج به سبب وجود ویتامین A برای همه گروه های سنی بسیار مفید است.
۱۱- آش رشته
آش رشته که در زبان محلی با نام «اریشتَ آشی» شناخته شده است، در میان غذاهای سنتی اردبیل بسیار شناخته شده و معروف است. از مهم ترین مناسبت هایی که اردبیلی ها در آن اقدام به پخت آش رشته می کنند، نذری، افطاری و یا آش پشت پا است. مواد اولیه برای تهیه آش رشته شامل نخود، لوبیا قرمز و سفید، عدس، رشته و سبزیجات معطری مثل جعفری، گشنیز،تره و … است. افزودن سبزی تازه به این آش باعث خوش عطری و خوشمزگی آن می شود.
۱۲- دمی یارما (بلغور)
دمی یارما نیز از غذاهای بسیار مقوی است که به عنوان یکی از غذاهای سنتی اردبیل شناخته شده است. برای تهیه این غذا از یارما (بلغور)، هویج، گوشت چرخ شده، سیب زمینی، پیاز و ادویه استفاده می شود. این غذای مفید به سبب وجود گوشت و بلغور خواص بسیار زیادی دارد.
۱۳- تاس کباب
نام تاس کباب را حتما شنیده اید. ولی شاید نمی دانستید که تاس کباب از غذاهای سنتی اردبیل باشد. این غذا علاوه بر اردبیل در سایر شهرهای ایران نیز طبخ می شود. گوشت مرغ، زنجیبل، سیر، موسیر، روغن، زیره، روغن زیتون، عسل، دارچین، تخم گشنیز، زعفران و فلفل از مهم ترین موادی هستند که برای تهیه تاس کباب از آنها استفاده می شود. البته بجای گوشت مرغ می توان از گوشت گوسفندی نیز در این غذا استفاده نمود. برای سرو تاس کباب معمولا در کنار آن از سبزی تازه نیز استفاده می کنند که بر خوشمزگی آن می افزاید.
۱۴- لونگی ( مرغ شکم پر)
یکی از خوشمزه ترین غذاهای سنتی اردبیل لونگی است. لونگی در واقع همان مرغ شکم پر است. گرچه که این غذا بین مردم تالش و آستارا شهرت دارد؛ ولی یکی از غذاهای سنتی اردبیل نیز به حساب می آید. برای تهیه لونگی علاوه بر مرغ درسته به گردو، پیاز، گوجه فرنگی، رب ازگیل یا آلوچه نیاز هست.
۱۵- چیغیرتما
چیغرتما یک غذای خوشمزه و در عین حال بسیار ساده است. نام این غذا شاید کمی عجیب به نظر برسد که آن هم علتی دارد. چیغیرتما در واقع همان املت گوجه فرنگی است و چون تخم مرغ را در آخرین مرحله به آن اضافه می کنند به این نام شناخته شده است. برای تهیه این غذا از پیاز، گوجه فرنگی، تخم مرغ، روغن و ادویه استفاده می شود.
سخن پایانی
غذاهای سنتی اردبیل منحصر در موارد بالا نبوده و در این استان خوش آب و هوا همانگونه که تنوع جاذبه های گردشگری بسیار بالا است، تنوع غذاهای سنتی نیز زیاد است. قیساوا، سوغان سو، ساچ ایچی، برباش، خینگل، خورش کنگر، شیر پلو، یومورتا کوفته سی، رشته پلو، قیسی پلو، ساج کباب، ترشی گرما، سوتی پلو، خشیل، تره اسفناج، آش گیلدیک و … از دیگر غذاهای سنتی اردبیل است.
