شهریری

شهر یری

استان اردبیل به سبب دارا بودن مناطق بی شمار گردشگری به عنوان یکی از بهترین مقصدها برای گردشگران داخلی و خارجی است. یکی از مناطق گردشگری استان اردبیل مجموعه باستانی به نام شهر یری (یئری) است. شهر یری دارای وسعت ۴۰۰ هزار هکتاری است که تا اردبیل ۶۵ کیلومتر و تا مشگین شهر ۳۱ کیلومتر فاصله دارد و در کنار رودخانه قره سو که از توابع روستای ارجق است قرار گرفته است.

این شهر باستانی  در سال ۱۹۴۷ برای اولین بار توسط باستان شناس خارجی به نام چارلی برنی مورد کاوش قرار گرفت. شهر یری در سال ۱۳۸۱ از سوی سازمان میراث فرهنگی اردبیل  به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. چرا که این منطقه به عنوان یکی از بزرگترین مناطق تاریخی شمال غرب ایران است. امروزه مردم بدون هیچ گونه محدویتی به راحتی می توانند از این منطقه باستانی بازدید نمایند.

قدمت شهر یری

به گفته باستان شناسان قدمت شهر یری به اواخر دوره مفرع، دوره نوسنگی و مس سنگی و دوره آهن برمی گردد. چارلز برنی در خصوص قدمت شهر یری معتقد است که پیدایش این منطقه همزمان با دوره هخامنشیان، اما خارج از محدوده ی دولت آنها بوده است.  اینگراهام  و سامرز نیز بر این عقیده هستند که قدمت شهر یری به هزاره اول برمی گردد. لیکن با همه ی این ها نمی توان آمار کاملا دقیقی در خصوص سنگ افراشت ها ارائه نمود.

اجزاء شهر یری

مجموعه باستانی شهر یری از سه قسمت دژ نظامی (قلعه)، معبد و قوشا تپه تشکیل شده است. در شهر یری بیش از ۵۰۰ سنگ افراشت وجود دارد که با ارتفاع های ۷۰ تا ۳۶۰ سانتی متری سر از خاک برآورده و قد علم کرده اند و بر روی آنها طرح های مختلف انسانی حک شده است. به عنوان مثال برخی از سنگ افراشت ها نشان از انسانی دست بسته دارد که خنجر و یا شمشیری  به کمر دارد. غالب سنگ افراشت های شهر یری بدون دهان بوده و در بین آنها تنها یک مجسمه زن یافت شده که دارای دهان است.

در خصوص این زن تفاسیر زیادی ارائه شده که به عقیده برخی این مورد نشان از جایگاه بالای و شان و منزلت زن در آن دوران دارد و یا اینکه آن زن نقش خاصی همچون عابد یا سخن گو را در آن دوره داشته است.

همچنین در شهر یری قبر هایی قابل مشاهده است که طول برخی از آنها تا شش و نیم متر هم می رسد. با توجه به برخی نشانه های موجود در این قبرها می توان گفت که مردم آن دوران به زندگی پس از مرگ عقیده داشته اند، چرا که در داخل قبرها وسایل زندگی و حتی آب و غذا نیز فراهم کرده اند.

علاوه بر آنچه که ذکر شد در این منطقه غاری به نام «قارا گوهول»  نیز وجود دارد. با داخل شدن به درون غار و با توضیحات راهنمایان برخی از نشانه های تمدن و مدنیت را می توان با چشم بصری دید. بخش هایی درون غار وجود دارد که از آنها به عنوان حمام و آشپزخانه استفاده می شده. تعبیه چنین مکان هایی برای استفاده در آن دوران به راستی نشان از فرهنگ غنی مردمان ایران دارد که در نوع خود نشانه بی نظیری به شمار می رود.

نکات به دست آمده از شهر یری

با توجه به آنچه که در شهر یری قابل مشاهده است، می توان به نکات جالب و مهمی رسید. برای مثال می توان به راحتی به تاریخ این منطقه پی برد. و یا اینکه با توجه به سنگ افراشت ها و تفاوت جنسیت آنها و  حالت هایشان و یا به وسایلی که در کنار خود داردند، می توان به اختلافات طبقاتی، حضور یکسان زنان و مردان در فعالیت های اجتماعی، عوامل دفاعی موجود در آن زمان، میزان مدنیت مردمی که قدمت حضورشان به دوران قبل میلاد برمی گردد، عقیده به زندگی پس از مرگ و موارد دیگری که با تامل بیشتر قابل حصول است.  آنچه که در این مجموعه باستانی قابل رویت است ناخودآگاه آدمی را به تفکر و اندیشه به گذشته وا می دارد.

سخن پایانی

پی بردن به فرهنگ و تمدن هر قومی در سایه ی اکتشافات تاریخی است. اکتشافاتی که با آگاهی از آنها  و یا با دیدن آنها می توان با اطمینان بیشتر از فرهنگ مردمان گذشته خود سخن گفت. اگر از جمله افرادی هستید که علاقه به تاریخ دارید یکی از بهترین مقصدهای پیشنهادی شهر یری استان اردبیل است. با سفر به این منطقه هم می توانید از طبیعت ناب آنجا استفاده کنید و هم می توانید تاریخ را با چشم خود نظاره کنید.

وسعت محوطه شهریری ۴۰۰ هکتار است و در ۶۰ کیلومتری غرب اردبیل، ۷ کیلومتری شمال شرقی لاهرود، یک کیلومتری شمال روستای پیرازمیان و در کنار رودخانه قره‌سو واقع شده‌است.

محوطه شهریری از سه قسمت معبد، قوشاتپه و قله تشکیل شده‌است و سنگ‌افراشت‌های این محل با فرسایش و تخریب زیادی روبه‌رو هستند و در فروردین ۱۳۹۰ گردبادباعث ویرانی بخشی از این محوطه شد.

محوطه باستانی «شهریری» در سال ۱۳۸۱ از سوی میراث فرهنگی استان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

با داشتن راهنمای گردشگری از جاذبه های گردشگری بیشترین لذت را ببرید.