«نیر» نام یکی از شهرستان های استان اردبیل است. فاصله شهرستان نیر از مرکز اردبیل ۳۵ کیلومتر بوده و در مسیر جاده ای اردبیل – سراب قرار گرفته است. شهرستان های مشگین شهر، گیوی، هیر و سراب به ترتیب همسایگان شمالی، جنوبی، شرقی و غربی این شهرستان هستند. منابع تاریخی و آثار طبیعی از جمله آب های معدنی، مناظر بی بدیل، آب و هوای مطبوع و … این شهرستان سبب شده است که همه ساله گردشگران بی شماری با هدف بازدید از دیدنی های نیر در نوروز و سایر تعطیلات عازم این شهرستان شوند. در این شهر تا دلتان بخواهد مکان ناب برای تفرج وجود دارد که برای هر گردشگری با هر ذائقه ای حائز اهمیت است. در ادامه این مقاله به برخی از مهم ترین دیدنی های نیر خواهیم پرداخت.
دیدنی های نیردیدنی های اردبیل
۱- دهکده توریستی سبلان
برای کسانی که اهل سیر و سفر هستند دهکده توریستی سبلان مکانی بسیار شناخته شده است. این دهکده به عنوان یکی از مناطق نمونه گردشگری استان اردبیل در شمار دیدنی های نیر قابل ذکر است. دهکده گردشگری سبلان با مساحتی بالغ بر ۱۱۰ هتکار و دارا بودن مجموعه های تفریحی و چشمه های آب گرم همچون داش آلتی، قمش تی، قینرجه، برجلو و.. مورد توجه افراد بی شماری قرار گرفته است.
برجلو که به عنوان یکی از معروف ترین چشمه های آب گرم اردبیل شناخته شده است، با دمایی بالای ۵۳ درجه سانتی گراد برای درمان دردهای مفصلی و روماتیسم، بیماری های عضلانی و … بسیار مفید است. در دهکده توریستی سبلان امکاناتی همچون هتل، رستوران، استخر های روباز، مرکز خرید، مرکز لجن درمانی و مراکز بسیار دیگری به منظور ارائه خدمت به مشتریان راه اندازی شده است.
۲- پل قرمز (قیرمیزی کورپی)
یکی دیگر از دیدنی های نیر پل قرمز است. این پل متعلق به دوران صفوی بوده و در زمان شاه عباس ساخته شده است. علت نام گذاری این پل به «پل قرمز» بدین سبب است که آجرهای مورد استفاده برای ساخت آن قرمز رنگ هستند. پایه های این پل از سنگ ساخته شده است. به سبب طراحی منحصر به فرد و هنرمندانه ای که برای ساخت آن در نظر گرفته شده، می توان آن را به عنوان یک پل اصولی نام برد.
پل قرمز دارای ۷ دهانه طاقی است که ۴ دهانه آن بزرگ و ۳ دهانه آن کوچک است. پل قرمز بر روی رودخانه آغلاغان شهر نیر احداث گردیده و در گذشته مسافران اردبیل به تبریز از این پل برای عبور و مرور استفاده می کردند. این پل در سال ۱۳۷۹ در شمار آثار ملی ایران به ثبت جهانی رسیده است. امروزه در کنار این پل، پل دیگری نیز احداث شده است.
۳- دهکده اباذر
دهکده صخره ای اباذر دهکده ای تاریخی است. قدمت این دهکده به دوران قبل از اسلام برمی گردد و امروزه در شمار دیدنی های نیر مورد توجه گردشگران است. در دهکده صخره ای اباذر ۱۳ واحد ساختمانی وجود دارد. این واحدهای ساختمانی گرچه در ارتفاعات ساخته شده اند، ولی طراحی آنها به نحوی است که تا فاصله چند قدمی امکان رویت آنها وجود ندارد.
به منظور روشن بودن فضای داخلی این ساختمان ها روزنه هایی در نظر گفته شده است که مسیری برای انتقال و هدایت نور به داخل آنها است. طراحی این واحدهای ساختمانی بسیار قابل توجه و حیرت انگیز است. مشاهده این سازه های مهندسی، چه بسا سفری کوتاه به تاریخ نیز محسوب شود.
۴- رودخانه بالخلی (بالخلی چای)
قرار گیری در محیط های دنجی همچون اطراف رودخانه های پر آب، تقریبا برای همه افراد یک تفریح پر آرامش محسوب می شود. علاقمندان به طبیعت می توانند رودخانه بالخی را به عنوان یکی از زیباترین دیدنی های نیر به خاطر سپرده و در فرصت مناسب از تفریح در آن لذت ببرند.
«بالخ» در زبان ترکی به معنای ماهی است و نام گذاری این رودخانه به بالخلی بدون شک به خاطر ماهی های بسیاری است که در آن زندگی می کنند. رودخانه بالخلی در شمار یکی از رودخانه های دائمی اردبیل قرار دارد. رودخانه های مهمی همچون آغلاغان، سقزچی چایی، جوراب چایی، برجلو چای، لاطران چای و … در مسیر خود به رودخانه بالخی می پیوندند. این رودخانه بسیار پرآب است. دبی لحظه ای این رودخانه ۲۶ متر مکعب در ثانیه است.
۵- چشمه های بولاغلار
چشمه های رویایی بولاغلار یکی از مکان های طبیعی و دیدنی های نیر است که طرفدران بسیار زیادی دارد. بولاغلار در زبان فارسی به معنی چشمه های متعدد است. در این منطقه چشمه های متعدد و پر آب بسیاری وجود دارد که در نهایت همگی به هم متصل شده و به رودخانه آغلاغان می ریزند. این رودخانه زیبا از مرکز نیر می گذرد در نهایت به رودخانه بالخلی متصل می شود.
منطقه گردشگری بولاغلار به سبب محیط ناب و وسعت زیادی که دارد، به عنوان یکی از مناطق قابل توسعه برای گردشگری شناخته شده است. در این منطقه همه ساله در مرداد ماه جشنواره آش محلی برگزار می شود. آش های محلی بسیاری همچون آیران آشی (آش دوغ)، اریشته آشی (آش رشته)، آش گوجه، اوماج آشی، سوتلی آش (آش شیر)، آش میوه، یوان آش، آش شله قلمکار و … پخته می شود. برگزاری این جشنواره علاوه بر اینکه با هدف گردشگری صورت می گیرد، تاثیر بسیار زیادی در احیای سنت های قدیمی و تاریخی نیز دارد.
۶- منطقه گردشگری سقزچی
منطقه نمونه گردشگری سقزچی در نزدیکی روستای سقزچی و در فاصله ۵ کیلومتری شهر نیر قرار گرفته است. این مجموعه بی نظیر به عنوان یکی از معروف ترین دیدنی های نیر شناخته شده است که در آن هم می توان به حد کافی تفریح نمود و هم می توان از چشمه های آب معدنی موجود در آن همچون ایستی سو و دیب سیز گول برای درمان درهای عصبی، روماتیسم، بیمارهای پوستی و … استفاده نمود.
منطقه نمونه گردشگری سقزچی در سال ۱۳۸۸ با درجه ملی مورد تصویب هیئت دولت قرار گرفته و امروزه به یک شرکت خصوصی واگذار شده تا با ایجاد مجتمع های آب درمانی و تاسیسات گردشگری در جهت توسعه صنعت توریسم اقدامات لازم صورت گیرد.
۷- سد یامچی
در ۵ کیلومتری شهر نیر سد معروفی به نام یامچی وجود دارد. زیبایی های اطراف این سد سبب شده است که به عنوان یکی از دیدنی های نیز به سد یامچی توجه شود. ساخت سد یامچی در سال ۱۳۷۴ شروع شده و پس از پس از ۸ سال یعنی سال ۱۳۸۲ ساخت آن به اتمام رسیده است. ساخت این سد هزینه ای بالغ بر ۳۰۰ میلیارد ریال داشته و امروزه با قابلیت ذخیره سازی آب با حجم ۹۵ میلیون متر مکعب به مناظر تامین آب شرب اردبیل و اراضی کشاورزی پایین سد مورد استفاده قرار می گیرد.
۸- روستای گلستان
در ۱۲ کیلومتری نیر یک روستای منحصر به فرد به نام گلستان وجود دارد. وجود غار تاریخی در روستای گلستان سبب توجه گردشگران بسیاری به این روستا شده است. غار روستای گلستان از زمان اشکانیان به جای مانده و در آن دوران به عنوان پناهگاه مورد استفاده نظامیان بوده است. وجود باغ های سرسبز، چشمه های جوشان و متعدد در روستای گلستان سبب شده است که این روستا به عنوان یکی از قطب های گردشگری اردبیل و دیدنی های نیر شناخته شود.
۹- گورستان قره شیران
گورستان قره شیران به عنوان یکی از آثار تاریخی و دیدنی های نیر است که از دوران اشکانیان به جای مانده است. این گورستان در روستای قره شیران واقع شده که در سال ۱۳۸۷ در شمار آثار ملی ایران به ثبت جهانی رسیده است. وجود منابع طبیعی زیبا در اطراف گورستان همچون وجود درختان صنوبر و درخت چنار و افرا هم مناظر چشم نوازی در این منطقه ایجاد کرده است.
۱۰ – روستای ایلانچق
روستای ایلانچیق که به روستای ولی عصر نیز معروف است در مسیر جاده ای اردبیل به تبریز واقع شده و از توابع شهرستان نیر محسوب می شود. ایلانچق یک روستای بسیار زیبا و خوش آب و هوا است. وجود چشمه آب گرم حمام دره سی و مناظر طبیعی فوق العاده زیبا این روستا سبب شده است که روستای ایلانچق به عنوان یکی از دیدنی های نیر به شمار آید. چشمه آب معدنی حمام دره سی، ظهرها مورد استفاده خانم ها قرار می گیرد و شب ها مخصوص آقایان است.
۱۱- قلعه بوینی یوقون
قلعه بوینی یوغون به عنوان یکی از دیدنی های نیر در ۱۱ کیلومتری این شهر قرار دارد. این قلعه قدمتی ۳۰۰۰ هزار ساله دارد که ساخت آن به اوایل دوران هخامنشایان باز می گردد. این قلعه دارای بنایی سنگی است که بر روی یک صخره بزرگ ساخته شده است. در قسمت جنوب غربی قلعه بوینی یوغون یک آسیاب قدیمی وجود دارد. قلعه بوینی یوغون در جنگ ایران و روم که در دوران اشکانیان رخ داده است بسیار مورد توجه بوده است.
سخن پایانی
دیدنی های نیر منحصر در موراد ذکر شده نیست. در این شهرستان مکان های دیگری نیز وجود دارد که می توان آنها را هم به عنوان دیدنی های نیز نام برد. برخی از آنها شامل: کاروانسرای شاه عباسی، غار فرهاد (فرهاد کهلی)، تپه قلعه یئری در روستای دابانلو، آی قالاسی، بقعه کورائیم، و … است. تعدد بالای دیدنی های نیر نقش بسیار قابل توجهی در رونق گردشگری استان اردبیل داشته است.