مسجد میرزا علی اکبر اردبیل، ترکیب زیبایی از اصالت، دین و هنر ایرانی

معرفی بنای تاریخی مسجد میرزا علی اکبر

ایرانیان از دیرباز علاقه زیادی به هنر و معماری داشته اند؛ و بعد از ظهور اسلام و گسترش آن در ایران، از تلفیق هنر و آموزه های اسلامی آثار زیبا و ماندگاری پدید آمد. مساجد نمونه های اصیلی از این دست هستند. مسجد به عنوان خاستگاه و محلی برای تجمعات دینی و سیاسی همواره از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. در توجه ایرانیان به مساجد ذکر این نکته کفایت می کند که امروزه در بسیاری از شهرهای اصیل و قدیمی مساجد تاریخی وجود دارد که برخی از آنها به شهرت جهانی نیز رسیده اند و محلی برای بازدید علاقه مندان به فرهنگ و تاریخ و گردشگران می باشند. یکی از مساجد معروف ایران که می توان از قدمت و هنر معماری آن سخن گفت، مسجد میرزا علی اکبر شهر اردبیل می باشد. این مسجد تاریخی در میدان ساعت ( چهارراه فجر ) و در خیابان سی متری شهر اردبیل واقع شده است.

در ادوار مختلف تاریخ ایران، سبک های متفاوت معماری به وجود آمد که آثار به جا مانده را از هم متمایز می کند و هر کدام زیبایی و ویژگی های خاص خود را دارد. قدمت مسجد میرزا علی اکبر به زمان قاجار بر می گردد و توسط فردی به نام حاج محمد حسین امین ( از خاندان امینی ها ) ساخته شده است. در اواخر دوره قاجار تکمیل و تعمیر برخی از بخش های آن توسط میرزا علی اکبر مجتهد که از عالمان دینی بوده، صورت گرفته است. اما علت نام گذاری به این نام، صرفا به سبب تکمیل مسجد توسط ایشان نیست، بلکه این مسجد محل درس و منبر میرزا علی اکبر بوده و شاگردان بسیاری پای درس این استاد بزرگ حضور می یافته اند.

معماری و فضای کلی مسجد

شهرت مسجد میرزا علی اکبر علاوه بر قدمت، به نوع معماری منحصر به فرد آن نیز برمی گردد. معماری این مسجد همانند دیگر آثار تاریخی شهر اردبیل در نوع خود بی نظیر بوده و نظر هر بیننده ای را جلب می کند. این اثر تاریخی در تاریخ ۱۱ تیر ماه ۱۳۷۵ با شمارهٔ ثبت ۱۷۴۲ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بنای مسجد به ابعاد ۳۰*۲۴ متر و سقف آن روی ۳۰ ستون با قطر نود سانتی متر قرار گرفته که بنای مسجد را پا برجا نگه داشته اند. همچنین طاق هایی گنبدی شکل بین ستون ها ایجاد شده که در عین سادگی بر زیبایی نمای داخلی مسجد افزوده است. ستون ها و طاق ها آجری بوده و عمده مصالح مسجد سنگ می باشد. کاشی کاری های آن نیز زبانی گویا برای نمایش هنر بی مثال ایرانی دارد. این بنای تاریخی دارای دو در می باشد.

حیاط مسجد میرزا علی اکبر

در ضلع جنوبی مسجد در حیاط خلوت پنجره مشبک گره چینی باقی مانده است.  در ضلع شرقی مسجد نیز حجره های درس طلاب علومدینی در دو طبقه ساخته شده که حلقه درس و بحث در آن ها توسط میرزا علی اکبر صورت می گرفته است. همچنین در گوشه جنوب شرقی مسجد اتاقی با تزئینات چوبی قرار که به حجله حضرت ابوالفضل علیه السلام معروف است. در بنای داخلی مسجد میرزا علی اکبر دو منبر وجود دارد که یکی از جنس چوب بوده و دارای مشبک کاری های زیبا و بی نظیر است. منبر دوم چرخ دار بوده و پایه های آن با قاب های نقاشی تزئین شده است. استفاده از پنجره های مشبک در این مسجد نشان از هنر اصیل ایرانی دارد و با تابش نور فضای ساده و زیبای مسجد را دیدنی تر می کند.

در قسمت جنوبی مسجد نیز کتابخانه و مدرسه علمیه بنا شده که ساختمان قدیمی آن نو سازی شده است. وسط صحن کنار حوض بزرگ سنگی، یک سنگاب شیاردار با قطر دهانه ۱۶/۱ و ارتفاع ۸۰ سانتی متر و ۳۲ شیار عمودی از سنگ خارا قرار دارد.

مناره زیبای این مسجد با کاشی کاری بسیار جذاب به رنگ های آبی، زرد و فیروزه ای کار شده و به صورت لوزی های به هم پیوسته جلوه نمایی می کند. این مناره در سال ۱۳۷۰ه.ش توسط سازمان میراث فرهنگی مرمت کامل شده است.

سخن پایانی

توضیحات بیان شده در خصوص مسجد میرزا علی اکبر اردبیل تقریبا معرفی کاملی از این بنای تاریخی است که می تواند راهنمای شما برای دیدن این مکان معروف واقع گردد.

امید است که مطالب بیان شده علاوه بر شناخت و افزایش اطلاعات شما کمک کوچکی برای برنامه ریزی منظم جهت بازدید از مکان های تاریخی و مذهبی استان زیبای اردبیل واقع گردد.